Begrijpend lezen is één van de belangrijkste vaardigheden die kinderen op de basisschool ontwikkelen. Het legt de basis voor succes in alle vakken, van taal tot rekenen en wereldoriëntatie. Maar hoe zit dat eigenlijk in de onderbouw? Kun je in groep 1, 2, 3 en 4 al werken aan begrijpend lezen? Het antwoord is volmondig: ja! In dit artikel lees je hoe begrijpend lezen zich in deze groepen ontwikkelt, waarom het zo belangrijk is en hoe je kinderen op jonge leeftijd kunt ondersteunen.
Wat is begrijpend lezen precies?
Begrijpend lezen betekent dat je niet alleen de woorden op een pagina kunt ontcijferen (technisch lezen), maar ook dat je de inhoud begrijpt, verbanden legt en conclusies trekt. Het is meer dan lezen: het gaat om denken over wat je leest.
In de onderbouw (groep 1-4) gaat het nog niet om ingewikkelde teksten analyseren, maar om:
- luisteren en begrijpen van voorgelezen verhalen
- praten over inhoud en betekenis
- leren voorspellen wat er kan gebeuren
- verbanden leggen tussen tekst en eigen ervaringen
- ontwikkelen van woordenschat en taalbegrip
Begrijpend luisteren in groep 1 en 2
De basis wordt gelegd
In de kleutergroepen leren kinderen vooral door te luisteren en te praten. Begrijpend lezen begint hier als begrijpend luisteren.
Leerkrachten lezen dagelijks voor en stellen vragen als:
- “Wat denk je dat er nu gaat gebeuren?”
- “Waarom was de prinses verdrietig?”
- “Hoe zou jij dit oplossen?”
Kinderen leren zo luisteren naar langere verhalen, informatie onthouden, praten over gebeurtenissen, personages en emoties. Ook leren ze verbanden te leggen tussen het verhaal en hun eigen leven.
Voorbeelden uit de praktijk
Tijdens het voorlezen van Rupsje Nooitgenoeg (Eric Carle) kan de leerkracht vragen:
“Waarom heeft de rups zoveel honger? Wat denk je dat er gebeurt als hij nog meer eet?”
Hiermee stimuleert de leerkracht het kind om verder te denken dan de tekst zelf. Daarmee worden belangrijke vaardigheden aangezet om tot verder denken te komen.
De sprong in groep 3: leren lezen én begrijpen
In groep 3 leren kinderen technisch lezen: letters verklanken, woorden samenvoegen en zinnen lezen. Maar naast deze technische kant is er aandacht voor begrijpend lezen in groep 3.
Hoe ziet dat eruit?
Kinderen lezen korte teksten of zinnen en krijgen vragen zoals:
- “Waar ging dit stukje over?”
- “Wie deed dit?”
- “Waarom gebeurde dat?”
Hiermee ontwikkelen ze het vermogen om de hoofdzaken uit een tekst te halen, begrip van oorzaak-gevolg relaties en basisvaardigheden voor het voorspellen en samenvatten van teksten. Deze vaardigheden groeien naarmate kinderen verder komen in de basisschool.
Belangrijke vaardigheden in groep 3
- Woordenschat uitbreiden (hoe meer woorden je kent, hoe beter je begrijpt)
- Begrijpend luisteren blijven oefenen met voorlezen
- Eerste strategieën leren, zoals plaatjes gebruiken om de tekst beter te snappen
Groep 4: van zinnen naar korte teksten
In groep 4 kunnen kinderen steeds beter lezen en neemt het niveau van begrijpend lezen toe. Ze krijgen te maken met korte verhaaltjes en informatieve teksten. Er is op het gebied van begrijpend lezen in groep 4 meer nadruk op:
- Tekstbegrip: wie, wat, waar, wanneer, waarom?
- Informatie zoeken in de tekst
- Voorspellen: wat komt er hierna?
- Samenvatten: wat was het belangrijkste?
Eerste kennismaking met strategieën
Leerkrachten leren kinderen eenvoudige strategieën om teksten te begrijpen, zoals:
- Vragen stellen (“Wat betekent dit woord?”)
- Voorspellen (“Hoe zou het aflopen?”)
- Ophelderen (“Ik snap dit stukje niet, ik lees het nog eens.”)
Waarom is dit zo belangrijk?
Kinderen die al vroeg leren luisteren, nadenken en praten over teksten begrijpen later beter wat ze lezen, hebben een grotere woordenschat, kunnen makkelijker verbanden leggen en hebben minder moeite met begrijpend lezen in de bovenbouw.
Tips voor ouders en leerkrachten
Wil jij je kind of leerling verder brengen met begrijpend lezen? Hieronder heb ik nog enkele tips voor zowel ouders als leerkrachten. Doe er je voordeel mee.
Voor ouders
- Lees dagelijks voor – ook als je kind zelf kan lezen
- Stel vragen tijdens en na het lezen – “Wat vind jij van dit verhaal?” tot “Welke beslissing zou jij genomen hebben als je [hoofdpersoon] was?”
- Maak het interactief – laat je kind tekenen wat er gebeurde of naspelen met speelgoed
Voor leerkrachten
- Kies rijke teksten – verhalen met emoties, conflicten en verrassingen
- Stimuleer gesprekken – laat kinderen hun mening geven en onderbouwen
- Gebruik illustraties – om inhoud te verduidelijken en voorspellen te stimuleren
Conclusie
Begrijpend lezen in de onderbouw draait om nieuwsgierigheid, taalplezier en interactie. Door kinderen al vanaf groep 1 te laten luisteren, praten en nadenken over verhalen, leg je een stevige basis. Want een kind dat begrijpt wat het leest, ontwikkelt niet alleen betere schoolresultaten, maar ook een rijker beeld van de wereld.
Oefenboeken voor groep 3 en 4
Wil jij voorkomen dat je kind uitvalt met begrijpend lezen? Dan zijn er twee oefenboeken die ik kan aanbevelen. De boeken worden zowel op school als thuis gebruikt en helpen kinderen beter zicht te krijgen op begrijpend lezen. Hieronder links naar de betreffende oefenboeken.
Begrijpend lezen oefenen groep 3
In het oefenboek voor groep 3 vind je ruim 40 unieke teksten (verhalend, instruerend, informatief en meer), met 250 opgaven. Dit boek laat zowel kinderen als ouders kennismaken met begrijpend lezen op de basisschool. Het oefenboek helpt jaarlijks veel kinderen beter te worden in begrijpend lezen. Klik hier om het oefenboek te bekijken en reacties van gebruikers te lezen.
Begrijpend lezen oefenen groep 4
In groep 4 is er ook een uitgebreid oefenboek voor begrijpend lezen. Wederom beslaat het 40 unieke teksten, zeer uiteenlopend van aard. In het oefenboek zijn ruim 250 opgaven opgenomen die kinderen voorbereiden op de belangrijkste toetsen voor begrijpend lezen. Naast de methodetoetsen worden ook de LVS-toetsen van Leerling in Beeld, IEP, Dia en Boom LVS met dit boek voorbereid. Bekijk hier het oefenboek en lees de reacties van gebruikers.
By